Βιβλιοκριτική του Κώστα Μαρδά για το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων:
«Άγγελος ή Δαίμονας: Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου». Ένα μυθιστόρημα-ντοκουμέντο για το χρήμα και την εξουσία επί Κατοχής
«Άγγελος ή Δαίμονας- Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου» λέγεται το βιβλίο της Ιζαμπέλλας Παλάσκα, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Λιβάνη και αφορά τη μυθιστορηματική ζωή του ανθρώπου που την έφερε στη ζωή και της δημιούργησε ένα τέτοιο τρομερό ερώτημα. Ερώτημα το οποίο την ώθησε να γράψει το πρώτο της λογοτέχνημα- ντοκουμέντο για την επιχειρηματική και πολιτική δράση μιας άγνωστης προσωπικότητας στα τραγικά χρόνια της Γερμανικής Κατοχής.
Η ιστορία: Στη δεκαετία του '30 ο Γιάννης Βουλπιώτης, γιος Αθηναίου στρατηγού, ξεχωρίζει ως σπουδαστής στη μηχανολογία στο Πολυτεχνείου του Μονάχου και πιάνει δουλειά στα γραφεία του Ομίλου Ζήμενς. Παντρεύεται την κόρη του μεγαλοβιομήχανου Γερμανού βαρόνου φον Ζήμενς, ιδρυτή του Ομίλου ο οποίος εντυπωσιάζεται από το επιχειρηματικό του δαιμόνιο. Ο γαμπρός αξιοποιεί την δυνατότητα του να κάνει παντού φίλους και μπαίνει στο Γερμανικό κατεστημένο, έχοντας επαφές με αξιωματούχους- Χιτλερικούς και μη . Το μεγάλο του προσόν είναι οι δημόσιες σχέσεις. Συνομιλεί με τους πάντες. Προκειμένου να κλείσει τη δουλειά καταφεύγει στην … «τέχνη» της δωροδοκίας. Μετά από μια εκπληκτική καριέρα στην προώθηση των προϊόντων της πανίσχυρης αυτής βιομηχανίας, αποφασίζει να επιστρέψει στην Αθήνα επικεφαλής του εδώ γραφείου, το οποίο μετατρέπει σε ορμητήριο για την προώθηση των προμηθειών στην Ελλάδα και διεθνώς. Χωρίζει με την φιλάσθενη Γερμανίδα σύζυγό του και μαζί του παίρνει την κόρη τους, ενώ παντρεύεται μια ελληνίδα κόρη επιχειρηματία ξεκινώντας μια νέα ζωή, χωρίς να αρνείται τις ερωτικές παρασπονδίες στην υψηλή κοινωνία.
Είναι η περίοδος της δικτατορίας Μεταξά. Αυτός ο τριαντάχρονος δαίμονας πωλητής με τον αγγελικό λόγο πείθει το βλοσυρό φασίστα Πρωθυπουργό να προτιμήσει την διεθνούς φήμης εταιρεία του, για να στήσει στην Ελλάδα ραδιόφωνο. Συναντά στο πρωθυπουργικό γραφείο τον ίδιο τον δικτάτορα και,αξιοποιώντας τη διάθεση του στρατηγού να τα έχει καλά με την ανερχόμενη Γερμανία του Φύρερ, εξασφαλίζει τη δουλειά. Τον παραμυθιάζει λέγοντάς του ότι στην τελευταία του συνάντηση με τον Χίτλερ απέσπασε την υπόσχεση του Αρχηγού του Γ΄Ράϊχ να του απονεμηθεί ο Μεγάλος Γερμανικός Σταυρός, τιμώντας στο πρόσωπό του την Ελλάδα. Ο Μεταξάς κολακεύεταιΔίνει εντολή στους υπουργούς του να προωθηθεί η συμφωνία- πακέτο. Αναλαμβάνει μάλιστα ο ίδιος ο Βουλπιώτης διευθυντής της ραδιοφωνίας προωθώντας την εθνικοσοσιαλιστική και αντικομουνιστική προπαγάνδα του σταθμού, πετυχαίνοντας παράλληλα να είναι επικεφαλής της (κρατικής ) τηλεφωνίας μέσω της μετοχοποίησης των χρεών του ελληνικού δημοσίου προς την Τελεφούνκεν. Έτσι, εκτός από τα άμεσα κέρδη- φανερά και … άδηλα- έχει δύο τρομερά όπλα: Την ραδιοφωνική προπαγάνδα και τον έλεγχο των τηλεπικοινωνιών. Η κοινή γνώμη και οι… συνομιλίες στα χέρια του!
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής γίνεται προνομιακός συνομιλητής όχι μόνο του γερμανού πρέσβη, αλλά και του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών προκειμένου να συνεχίσει να προωθεί τα συμφέροντα της εταιρείας του. Παράλληλα είναι ιδρυτικό στέλεχος του δεξιού ΕΔΕΣ με ισόβιο ανώτατο αρχηγό τον στρατηγό Πάγκαλο. Ο Βουλπιώτης , λειτουργώντας στο παρασκήνιο προσπαθεί , σε συνεννόηση με τους γερμανούς, να πείσει τον στρατηγό να αναλάβει κατοχικός πρωθυπουργός ώστε να χαλαρώσει η Ναζιστική επιβολή. Ταυτόχρονα, βλέποντας την άνοδο των αριστερών αντιστασιακών δυνάμεων, καταγίνεται με την ιδέα να συγκροτηθούν Δημοκρατικά Τάγματα Ασφαλείας για να μην πέσει η Ελλάδα στη εξουσία του ΕΛΑΣ. Βέβαια, το πάρε- δώσε με τους κατακτητές, οι προσωπικές του φιλίες με τους πάσης φύσεως αξιωματούχους, η παρουσία τους στις δεξιώσεις τους, οι κάθε είδους αλληλοεξυπηρετήσεις και η ανταλλαγή πληροφοριών με Ναζί κατασκόπους, τον καθιστούν στόχο των αντιστασιακών οργανώσεων. Εκείνος, πιστός στο δόγμα για φιλίες πέρα από ιδεολογίες, βλέποντας και την επερχόμενη κατάρρευση του Γ΄Ράϊχ, δεν διστάζει να συναντηθεί με τον γραμματέα του ΕΑΜ Δημήτρη Γλυνό- παλιό του καθηγητή- για να του εξηγήσει πως «αν οι αριστεροί αντάρτες θα επιχειρούσαν να ανατρέψουν το ισχύον κοινωνικό καθεστώς, οι οπαδοί του αστικού καθεστώτος όφειλαν να το υπερασπισθούν».
Τελικά, η απελευθέρωση έρχεται, ο Βουλπιώτης περνάει από δικαστήριο δοσίλογων, αλλά αθωώνεται, καθώς πολλοί αντιστασιακοί και Εβραίοι κατέθεσαν ότι τους βοήθησε να κρυφτούν από τη φοβερή Γκεστάπο. Και μετά τον πόλεμο συνεχίζει ανενόχλητος τη δουλειά που ξέρει καλά: κρατικές προμήθειες της Ζήμενς. Με πειθώ και μίζες… Αυτό που σήμερα ονομάζουμε «διαπλοκή»…
Η συγγραφέας σε 383 σελίδες δίνει την προσωπική ιστορία του πατέρα της μέσα στη μεγάλη ιστορία με αφηγηματική παραστατικότητα που θυμίζει αμερικανικό κινηματογράφο. Παρουσιάζει τον ήρωά της με μια αδιόρατη ενοχική βιωματική ματιά, αλλά και με μια έντιμη απόσταση ως συγγραφέας, σημειώνοντας ότι «αυτό που ήθελε ήταν δύναμη και επιρροή με το μεγάλο του είδωλο να είναι το χρήμα»!
Άγγελος ή Δαίμονας;
Και όμως… Η απάντηση είναι… προφανής…
Η ιστορία: Στη δεκαετία του '30 ο Γιάννης Βουλπιώτης, γιος Αθηναίου στρατηγού, ξεχωρίζει ως σπουδαστής στη μηχανολογία στο Πολυτεχνείου του Μονάχου και πιάνει δουλειά στα γραφεία του Ομίλου Ζήμενς. Παντρεύεται την κόρη του μεγαλοβιομήχανου Γερμανού βαρόνου φον Ζήμενς, ιδρυτή του Ομίλου ο οποίος εντυπωσιάζεται από το επιχειρηματικό του δαιμόνιο. Ο γαμπρός αξιοποιεί την δυνατότητα του να κάνει παντού φίλους και μπαίνει στο Γερμανικό κατεστημένο, έχοντας επαφές με αξιωματούχους- Χιτλερικούς και μη . Το μεγάλο του προσόν είναι οι δημόσιες σχέσεις. Συνομιλεί με τους πάντες. Προκειμένου να κλείσει τη δουλειά καταφεύγει στην … «τέχνη» της δωροδοκίας. Μετά από μια εκπληκτική καριέρα στην προώθηση των προϊόντων της πανίσχυρης αυτής βιομηχανίας, αποφασίζει να επιστρέψει στην Αθήνα επικεφαλής του εδώ γραφείου, το οποίο μετατρέπει σε ορμητήριο για την προώθηση των προμηθειών στην Ελλάδα και διεθνώς. Χωρίζει με την φιλάσθενη Γερμανίδα σύζυγό του και μαζί του παίρνει την κόρη τους, ενώ παντρεύεται μια ελληνίδα κόρη επιχειρηματία ξεκινώντας μια νέα ζωή, χωρίς να αρνείται τις ερωτικές παρασπονδίες στην υψηλή κοινωνία.
Είναι η περίοδος της δικτατορίας Μεταξά. Αυτός ο τριαντάχρονος δαίμονας πωλητής με τον αγγελικό λόγο πείθει το βλοσυρό φασίστα Πρωθυπουργό να προτιμήσει την διεθνούς φήμης εταιρεία του, για να στήσει στην Ελλάδα ραδιόφωνο. Συναντά στο πρωθυπουργικό γραφείο τον ίδιο τον δικτάτορα και,αξιοποιώντας τη διάθεση του στρατηγού να τα έχει καλά με την ανερχόμενη Γερμανία του Φύρερ, εξασφαλίζει τη δουλειά. Τον παραμυθιάζει λέγοντάς του ότι στην τελευταία του συνάντηση με τον Χίτλερ απέσπασε την υπόσχεση του Αρχηγού του Γ΄Ράϊχ να του απονεμηθεί ο Μεγάλος Γερμανικός Σταυρός, τιμώντας στο πρόσωπό του την Ελλάδα. Ο Μεταξάς κολακεύεταιΔίνει εντολή στους υπουργούς του να προωθηθεί η συμφωνία- πακέτο. Αναλαμβάνει μάλιστα ο ίδιος ο Βουλπιώτης διευθυντής της ραδιοφωνίας προωθώντας την εθνικοσοσιαλιστική και αντικομουνιστική προπαγάνδα του σταθμού, πετυχαίνοντας παράλληλα να είναι επικεφαλής της (κρατικής ) τηλεφωνίας μέσω της μετοχοποίησης των χρεών του ελληνικού δημοσίου προς την Τελεφούνκεν. Έτσι, εκτός από τα άμεσα κέρδη- φανερά και … άδηλα- έχει δύο τρομερά όπλα: Την ραδιοφωνική προπαγάνδα και τον έλεγχο των τηλεπικοινωνιών. Η κοινή γνώμη και οι… συνομιλίες στα χέρια του!
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής γίνεται προνομιακός συνομιλητής όχι μόνο του γερμανού πρέσβη, αλλά και του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών προκειμένου να συνεχίσει να προωθεί τα συμφέροντα της εταιρείας του. Παράλληλα είναι ιδρυτικό στέλεχος του δεξιού ΕΔΕΣ με ισόβιο ανώτατο αρχηγό τον στρατηγό Πάγκαλο. Ο Βουλπιώτης , λειτουργώντας στο παρασκήνιο προσπαθεί , σε συνεννόηση με τους γερμανούς, να πείσει τον στρατηγό να αναλάβει κατοχικός πρωθυπουργός ώστε να χαλαρώσει η Ναζιστική επιβολή. Ταυτόχρονα, βλέποντας την άνοδο των αριστερών αντιστασιακών δυνάμεων, καταγίνεται με την ιδέα να συγκροτηθούν Δημοκρατικά Τάγματα Ασφαλείας για να μην πέσει η Ελλάδα στη εξουσία του ΕΛΑΣ. Βέβαια, το πάρε- δώσε με τους κατακτητές, οι προσωπικές του φιλίες με τους πάσης φύσεως αξιωματούχους, η παρουσία τους στις δεξιώσεις τους, οι κάθε είδους αλληλοεξυπηρετήσεις και η ανταλλαγή πληροφοριών με Ναζί κατασκόπους, τον καθιστούν στόχο των αντιστασιακών οργανώσεων. Εκείνος, πιστός στο δόγμα για φιλίες πέρα από ιδεολογίες, βλέποντας και την επερχόμενη κατάρρευση του Γ΄Ράϊχ, δεν διστάζει να συναντηθεί με τον γραμματέα του ΕΑΜ Δημήτρη Γλυνό- παλιό του καθηγητή- για να του εξηγήσει πως «αν οι αριστεροί αντάρτες θα επιχειρούσαν να ανατρέψουν το ισχύον κοινωνικό καθεστώς, οι οπαδοί του αστικού καθεστώτος όφειλαν να το υπερασπισθούν».
Τελικά, η απελευθέρωση έρχεται, ο Βουλπιώτης περνάει από δικαστήριο δοσίλογων, αλλά αθωώνεται, καθώς πολλοί αντιστασιακοί και Εβραίοι κατέθεσαν ότι τους βοήθησε να κρυφτούν από τη φοβερή Γκεστάπο. Και μετά τον πόλεμο συνεχίζει ανενόχλητος τη δουλειά που ξέρει καλά: κρατικές προμήθειες της Ζήμενς. Με πειθώ και μίζες… Αυτό που σήμερα ονομάζουμε «διαπλοκή»…
Η συγγραφέας σε 383 σελίδες δίνει την προσωπική ιστορία του πατέρα της μέσα στη μεγάλη ιστορία με αφηγηματική παραστατικότητα που θυμίζει αμερικανικό κινηματογράφο. Παρουσιάζει τον ήρωά της με μια αδιόρατη ενοχική βιωματική ματιά, αλλά και με μια έντιμη απόσταση ως συγγραφέας, σημειώνοντας ότι «αυτό που ήθελε ήταν δύναμη και επιρροή με το μεγάλο του είδωλο να είναι το χρήμα»!
Άγγελος ή Δαίμονας;
Και όμως… Η απάντηση είναι… προφανής…
Κώστας Μαρδάς
